Cho thuốc không phải là đưa bệnh nhân một nắm lá, một gói rễ – mà là sắp xếp một “trận đồ” chữa bệnh

Có đúng trận, đúng người thì mới thắng được bệnh tà, bà con ạ!

Người xưa ví thầy thuốc như vị tướng ngoài trận, mỗi bài thuốc là một đội quân, còn từng vị thuốc chính là một binh sĩ. Muốn thắng được “giặc tà khí”, không thể chỉ gom binh lính một cách tùy tiện, mà phải biết sắp xếp thế trận – ai làm chủ lực, ai yểm trợ, ai khai đường, ai giữ hậu. Đó chính là nguyên tắc phối ngũ trong Y học cổ truyền: Quân – Thần – Tá – Sứ.

Đúng trận – đúng người – đúng thuốc: ba yếu tố quyết định “thắng” bệnh tà

• Đúng trận nghĩa là chọn đúng thế bày binh – bố trí vị thuốc phù hợp với căn nguyên bệnh. Nếu bệnh do can khí uất kết, thế trận phải lấy thuốc sơ can, giải uất làm chủ lực. Nếu bệnh do tỳ vị hư hàn, phải trọng dụng các vị kiện tỳ, ôn trung, trợ dương.
• Đúng người là dựa trên cơ địa từng bệnh nhân. Cùng một chứng đau dạ dày, nhưng có người thuộc thể vị khí nghịch, có người lại thuộc thể tỳ vị hư nhược. Nếu cho cùng một bài thuốc, cùng thế trận, thì chẳng khác nào đưa một đội quân đi đánh sai hướng – bệnh không thuyên giảm mà còn hao tổn sức lực.
• Đúng thuốc là chọn vị thuốc tương hợp với thể bệnh. Cần giáng khí thì dùng trần bì, bán hạ; cần bổ tỳ thì chọn bạch truật, hoài sơn; cần giải uất thì có sài hồ, hương phụ…

Chỉ khi hội đủ cả ba yếu tố – đúng trận, đúng người, đúng thuốc – trận đồ mới phát huy sức mạnh, “quân ta” mới áp chế được “giặc tà”. Ngược lại, chỉ cần sai một mấu chốt, trận có thể rối loạn, thuốc uống vào mà bệnh chẳng thuyên giảm.

Khi thuốc không sai, mà “thế trận” sai

Thực tế, tôi đã gặp nhiều bà con mắc các bệnh như dạ dày, viêm đại tràng, rối loạn tiền đình… đi chữa khắp nơi, uống đủ loại thuốc Tây, thuốc Bắc, thậm chí cả thuốc Nam truyền tay, nhưng bệnh chỉ đỡ được dăm bữa rồi lại tái phát. Lý do không phải vì thuốc không tốt, mà vì thuốc không trúng – thế trận bày sai.

Trong Y học cổ truyền, chỉ một vị thuốc đặt sai vai trò, hay một phép chữa dùng nhầm thể bệnh, đã đủ để khiến “trận đồ” trở nên vô nghĩa.

Một ca bệnh điển hình: sai thế trận – đúng lại lành

Tôi xin kể một trường hợp cụ thể: bệnh nhân hơn 50 tuổi, bị trào ngược và viêm thực quản gần 15 năm. Bà đã uống không biết bao nhiêu đợt thuốc kháng acid, thuốc giảm tiết dịch vị. Uống thì đỡ rát họng, bớt ợ chua, nhưng hễ dừng thuốc là bệnh tái phát, thậm chí bụng còn đau âm ỉ hơn, người gầy sọp đi.

Khi đến gặp tôi, bà tâm sự: “Tôi tuyệt vọng lắm rồi, thuốc nào cũng uống mà chẳng khỏi.”

Khám kỹ, tôi nhận thấy bệnh thuộc thể Can khí uất kết, Vị khí nghịch, kèm Tỳ khí hư nhược. Thế nhưng trước đó, bà chỉ được cho uống thuốc trung hòa acid – nghĩa là chỉ “đập vào ngọn”, làm dịu phần ngọn bệnh chứ chưa “đánh” vào căn nguyên.

Tôi đã lập lại thế trận thuốc như sau:

• Sài hồ, Hương phụ để sơ can, giải uất, khai thông khí cơ.
• Bạch truật, Hoài sơn, Bạch linh để kiện tỳ, bồi gốc.
• Trần bì, Chỉ xác giúp lý khí, kiện tỳ, tiêu tích.
• Cam thảo, Đại táo để hòa trung, điều hòa các vị thuốc.

Chỉ sau 3 tháng kiên trì, bệnh nhân đã hết hẳn cảm giác nóng rát, ợ chua; bụng nhẹ nhõm, ăn ngon, ngủ yên. Đến nay đã gần 2 năm, bệnh chưa tái phát.

Đông y – không đánh ngọn, mà trị tận gốc

Qua ca bệnh này, bà con thấy rõ: Y học cổ truyền khác với lối chữa theo triệu chứng ở chỗ không “đánh bừa vào ngọn”, mà đánh thẳng vào gốc – trúng căn nguyên. Có như vậy mới đạt được thắng lợi bền lâu.

Tôi vẫn hay dặn bà con rằng: Uống thuốc Đông y, quan trọng không phải là “uống nhiều” hay “uống đắt”, mà là uống đúng – đúng thế trận, đúng cơ địa, đúng căn nguyên. Chỉ khi làm được như thế, ta mới thật sự “thắng” được bệnh tà, thoát khỏi vòng luẩn quẩn tái phát mãi không dứt.