Xuất huyết dạ dày – dấu hiệu cảnh báo nghiêm trọng của hệ tiêu hóa

Bà con thân mến, trong suốt những năm hành nghề, tôi đã gặp rất nhiều trường hợp bệnh nhân nhập viện trong tình trạng hoa mắt, nôn ra máu, đi ngoài phân đen mà không hề biết rằng đó chính là dấu hiệu của xuất huyết dạ dày. Đây là một tình trạng chảy máu xảy ra khi lớp niêm mạc của dạ dày hoặc tá tràng bị tổn thương, làm vỡ các mạch máu nhỏ bên trong. Theo y học hiện đại, xuất huyết dạ dày thường là biến chứng của viêm loét dạ dày – tá tràng, chịu ảnh hưởng của vi khuẩn HP, thuốc chống viêm giảm đau, rượu bia hay căng thẳng kéo dài.

Trong quan niệm của Đông y, hiện tượng này được xếp vào nhóm chứng “thổ huyết” hoặc “hạ huyết”, chủ yếu do khí huyết uất trệ, Tỳ Vị hư yếu hoặc do nhiệt tà xâm nhập làm tổn thương mạch lạc, khiến huyết thoát ra ngoài. Khi Tỳ không thống huyết, Vị mất điều hòa, huyết dịch không lưu thông mà tràn ra khỏi kinh mạch, người bệnh dễ rơi vào tình trạng chảy máu trong dạ dày.

Ở Việt Nam, tỷ lệ người mắc các bệnh dạ dày, đặc biệt là viêm loét và xuất huyết dạ dày, đang ngày càng tăng. Lối sống hiện đại với thói quen ăn uống thất thường, sử dụng rượu bia, thuốc giảm đau hoặc làm việc trong môi trường căng thẳng khiến bệnh khởi phát sớm hơn và tái phát nhiều lần. Điều đáng lo là nhiều bà con chủ quan, chỉ đến khi xuất hiện dấu hiệu chảy máu mới đi khám, trong khi đây đã là giai đoạn nặng, tiềm ẩn nguy cơ nguy hiểm đến tính mạng.

Triệu chứng nhận biết xuất huyết dạ dày

Trong giai đoạn đầu, xuất huyết dạ dày có thể diễn biến âm thầm và dễ nhầm lẫn với các bệnh tiêu hóa thông thường. Tuy nhiên, bà con cần đặc biệt lưu ý những biểu hiện sau:

1. Triệu chứng nhẹ:
Người bệnh thường có cảm giác đau rát vùng thượng vị, nhất là sau bữa ăn hoặc khi đói. Đi kèm là hiện tượng đầy hơi, buồn nôn, ợ chua, chán ăn, mệt mỏi, phân sẫm màu hoặc có mùi tanh. Đây là dấu hiệu cảnh báo dạ dày đang bị tổn thương nhưng chưa có chảy máu ồ ạt.

2. Triệu chứng trung bình:
Khi tổn thương lan sâu vào mạch máu, người bệnh bắt đầu nôn ra chất có màu đen sẫm hoặc lẫn tia máu đỏ, đi ngoài phân đen, cơ thể mệt mỏi rõ rệt, da xanh, tụt huyết áp nhẹ. Lúc này, việc chảy máu đã rõ rệt và cần được thăm khám kịp thời để tránh mất máu quá nhiều.

3. Triệu chứng nặng:
Đây là giai đoạn nguy hiểm nhất, người bệnh nôn ra máu tươi, đi ngoài phân đen nhiều lần, mặt mũi nhợt nhạt, mạch nhanh, hoa mắt, có thể ngất xỉu do tụt huyết áp hoặc sốc mất máu. Nếu không được cấp cứu kịp thời, người bệnh có thể rơi vào tình trạng nguy hiểm đến tính mạng.

Khi thấy những dấu hiệu này, bà con tuyệt đối không được tự ý dùng thuốc cầm máu hay thuốc giảm đau. Hãy đến ngay cơ sở y tế hoặc Khám và chữa bệnh Y học cổ truyền để được thăm khám và xử lý đúng cách. Trong trường hợp cần thiết, bà con có thể liên hệ với tôi qua số 0904.778.682 để được hướng dẫn cụ thể.

Nỗi lo & Biến chứng nếu không điều trị kịp thời

Xuất huyết dạ dày không chỉ gây đau đớn và mệt mỏi mà còn có thể để lại nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không điều trị đúng cách. Ở giai đoạn cấp, người bệnh có thể bị mất máu nhiều dẫn đến tụt huyết áp, suy tuần hoàn, rối loạn nhịp tim. Nếu không được xử trí kịp thời, nguy cơ sốc mất máu và tử vong là hoàn toàn có thể xảy ra.

Về lâu dài, tình trạng chảy máu tái diễn sẽ khiến cơ thể thiếu máu mạn tính, suy nhược, giảm sức đề kháng, làm bệnh viêm loét trở nên khó lành. Niêm mạc dạ dày bị tổn thương sâu dễ dẫn đến thủng dạ dày, viêm phúc mạc hoặc hình thành khối xơ chai – yếu tố nguy cơ cao của ung thư dạ dày.

Theo Đông y, nếu để huyết ứ lưu lại lâu ngày, khí huyết không thông, Tỳ – Vị suy yếu, sẽ hình thành vòng bệnh lý ác tính: khí hư khiến huyết trệ, huyết trệ lại làm khí không vận hành. Cơ thể vì thế ngày càng mệt mỏi, ăn uống kém, tinh thần suy sụp, bệnh khó phục hồi và dễ tái phát nhiều lần.

Nguyên nhân và cơ chế hình thành xuất huyết dạ dày

Trong y học hiện đại, xuất huyết dạ dày là hậu quả của quá trình tổn thương niêm mạc dạ dày hoặc tá tràng, làm vỡ các mạch máu nhỏ và gây chảy máu vào lòng ống tiêu hóa. Nguyên nhân phổ biến nhất là do viêm loét dạ dày – tá tràng kéo dài, thường liên quan đến vi khuẩn Helicobacter pylori (HP), nhóm thuốc giảm đau chống viêm không steroid (NSAID) như ibuprofen, aspirin, cùng các yếu tố nguy cơ như rượu bia, hút thuốc lá, căng thẳng thần kinh, hoặc chấn thương dạ dày.

Cơ chế bệnh sinh được giải thích khá rõ: khi yếu tố tấn công (acid dịch vị, pepsin, vi khuẩn HP, rượu, thuốc độc tế bào) vượt quá khả năng bảo vệ của niêm mạc (chất nhầy, bicarbonat, tuần hoàn niêm mạc), lớp niêm mạc bị bào mòn, viêm loét và dẫn đến chảy máu. Quá trình này thường tiến triển âm thầm, chỉ khi vỡ mạch máu lớn mới biểu hiện rõ triệu chứng xuất huyết.

Theo quan điểm Đông y, bệnh được xếp vào phạm vi “Vị quản thống”, “thổ huyết” hoặc “hạ huyết”. Căn nguyên chủ yếu là Tỳ Vị hư nhược, Can khí uất trệ, hoặc nhiệt tà phạm vào huyết mạch. Tỳ chủ thống huyết, khi Tỳ hư thì huyết không được điều hòa, dễ thoát ra khỏi kinh lạc. Can uất sinh nhiệt, nhiệt xông lên vị gây tổn thương mạch huyết; hoặc do ăn uống thất thường, cay nóng, rượu bia làm tích trệ thức ăn, sinh nhiệt, làm tổn thương mạch máu vùng vị quản. Như vậy, sự mất cân bằng âm dương giữa khí và huyết chính là nền tảng khiến mạch lạc yếu, huyết thoát ra ngoài.

Trong thực hành lâm sàng, tôi thường gặp những trường hợp xuất huyết dạ dày tái phát nhiều lần mà nguyên nhân không chỉ nằm ở tổn thương niêm mạc, mà còn ở cơ địa yếu, tỳ khí suy, hoặc tình chí bất ổn – tức căng thẳng, lo lắng kéo dài khiến Vị khí nghịch, dạ dày co thắt mạnh và gây viêm loét tái diễn. Vì vậy, việc điều trị cần đi từ căn nguyên, kết hợp song hành cả Đông và Tây y mới có thể đạt hiệu quả bền vững.

Các phương pháp điều trị hiện nay

1. Hướng điều trị theo Tây y

Tây y tập trung vào việc cầm máu, bảo vệ niêm mạc và điều trị nguyên nhân.

• Điều trị cấp cứu: Khi có chảy máu ồ ạt, bệnh nhân được truyền dịch, truyền máu, theo dõi huyết áp và mạch. Trường hợp nặng có thể phải nội soi cầm máu, thậm chí can thiệp phẫu thuật nếu ổ loét lớn hoặc vỡ mạch máu.

• Điều trị nội khoa: Sử dụng thuốc ức chế tiết acid dạ dày (PPI, H2-blocker) để giảm ăn mòn niêm mạc, thuốc bảo vệ niêm mạc như sucralfat, thuốc cầm máu và kháng sinh diệt HP nếu có nhiễm khuẩn.

• Điều chỉnh lối sống: Ngưng rượu bia, thuốc lá, tránh căng thẳng và hạn chế các thuốc gây loét.

Phương pháp Tây y có ưu điểm là hiệu quả nhanh, cấp cứu kịp thời, giúp kiểm soát chảy máu và ổn định tình trạng người bệnh. Tuy nhiên, nhược điểm là tác dụng phụ của thuốc (đặc biệt với dạ dày, gan, thận), và nguy cơ tái phát cao nếu người bệnh không duy trì chế độ sinh hoạt, ăn uống và tâm lý ổn định sau điều trị.

2. Hướng điều trị theo Đông y

Trong Đông y, xuất huyết dạ dày không chỉ được nhìn nhận là tổn thương tại chỗ mà là biểu hiện của mất cân bằng toàn thân. Mục tiêu điều trị là “cầm huyết – dưỡng huyết – kiện tỳ – bình vị”, tức vừa xử lý triệu chứng chảy máu, vừa phục hồi tạng phủ để ngăn tái phát.

Tôi thường áp dụng nguyên tắc “Công – Bổ kiêm trị”, vừa tiêu viêm, hành khí, chỉ huyết, vừa kiện tỳ ích vị. Khi tỳ được kiện, khí huyết lưu thông, dạ dày phục hồi và niêm mạc có khả năng tự tái tạo. Bài thuốc được sử dụng phổ biến trong nhóm bệnh này là Bài thuốc Dạ Dày, có công năng Sơ Can – Bình Vị – Kiện Tỳ – Giáng Nghịch, giúp điều hòa chức năng tiêu hóa, làm lành ổ loét và cầm máu nhẹ nhàng mà không gây hại cho dạ dày.

Cơ chế tác động của thuốc Đông y được lý giải hiện đại là:

• Các dược liệu chứa hoạt chất chống oxy hóa, ức chế tiết acid, tăng tiết chất nhầy bảo vệ niêm mạc.

• Hoạt huyết, chống viêm, giảm co thắt dạ dày, cải thiện tuần hoàn máu vùng tổn thương.

• Tác dụng điều hòa miễn dịch, giúp phục hồi cơ địa và ngăn ngừa tái phát.

Trong điều trị, Đông y không chỉ tập trung vào cầm máu tạm thời mà hướng đến củng cố nền tảng Tỳ – Vị, giúp cơ thể tự điều hòa và tái tạo. Vì vậy, khi bệnh nhân tuân thủ đúng lộ trình, hiệu quả thường ổn định và bền vững hơn, đặc biệt với người mắc bệnh mạn tính, tái phát nhiều lần.

Nếu bà con đang điều trị dạ dày tái phát nhiều lần, có thể liên hệ với tôi qua 0904.778.682 để được tư vấn lộ trình cụ thể, kết hợp giữa Đông – Tây y một cách an toàn và hiệu quả.

Chăm sóc và phòng ngừa xuất huyết dạ dày tái phát

Sau điều trị, việc chăm sóc và phòng ngừa tái phát đóng vai trò vô cùng quan trọng. Với bệnh nhân xuất huyết dạ dày, dạ dày đã từng tổn thương sẽ rất nhạy cảm, dễ tái viêm nếu không có chế độ sinh hoạt và dinh dưỡng hợp lý. Vì vậy, bà con cần chú ý đến cả ăn uống – sinh hoạt – vận động và tâm lý, để giúp dạ dày phục hồi bền vững.

1. Chế độ ăn uống hỗ trợ phục hồi dạ dày

Bà con nên ưu tiên thực phẩm mềm, dễ tiêu, chia thành nhiều bữa nhỏ trong ngày. Không nên để dạ dày trống hoặc ăn quá no vì đều khiến niêm mạc bị căng giãn, làm tăng tiết acid.

Những thực phẩm tốt cho người bị xuất huyết dạ dày gồm: cháo gạo tẻ, súp rau củ, khoai lang, bí đỏ, cà rốt, chuối chín, bắp cải, mật ong và nghệ vàng. Đây là những thực phẩm chứa vitamin A, C, K cùng các hợp chất polyphenol có tác dụng bảo vệ và tái tạo lớp nhầy niêm mạc. Mật ong và nghệ, khi kết hợp vừa phải, còn giúp chống viêm, tăng sinh tế bào niêm mạc, hạn chế nguy cơ chảy máu trở lại.

Theo Đông y, các món như cháo gạo nếp nấu với ngó sen, nước ép hoa hòe hoặc cỏ nhọ nồi có tác dụng “lương huyết – chỉ huyết – kiện tỳ”, giúp điều hòa khí huyết, dưỡng âm và làm mát dạ dày. Tuy nhiên, bà con cần dùng đúng lượng, tránh lạm dụng quá nhiều vị hàn lương khi cơ thể đang suy nhược.

Ngược lại, nên hạn chế tối đa rượu bia, cà phê, nước ngọt có gas, đồ ăn cay, chua hoặc chiên rán nhiều dầu mỡ. Những thực phẩm này dễ làm tăng tiết acid, gây viêm loét trở lại. Ngoài ra, việc sử dụng thuốc giảm đau, chống viêm cần có hướng dẫn của bác sĩ, tránh dùng tùy tiện vì đây là nguyên nhân hàng đầu gây chảy máu dạ dày.

2. Sinh hoạt điều độ – chìa khóa duy trì cân bằng tỳ vị

Dạ dày không chỉ bị ảnh hưởng bởi thực phẩm mà còn bởi nhịp sinh học hàng ngày. Tôi thường nhắc bệnh nhân rằng, “muốn dạ dày khỏe thì phải sống đúng giờ”. Ăn uống đúng bữa, ngủ sớm, không thức khuya và tránh bỏ bữa sáng sẽ giúp hệ tiêu hóa hoạt động ổn định, tiết dịch vị đúng nhịp sinh học.

Ngoài ra, bà con nên hạn chế các chất kích thích như thuốc lá, vì nicotine gây co mạch máu dạ dày, làm giảm tưới máu niêm mạc và cản trở quá trình lành vết loét. Khi làm việc căng thẳng, nên xen kẽ thời gian nghỉ ngắn 5–10 phút mỗi giờ để thư giãn, hít thở sâu và giảm co thắt vùng bụng trên.

Theo Đông y, Tỳ và Vị được xem là “gốc của hậu thiên” – nơi hấp thu dinh dưỡng nuôi toàn thân. Vì vậy, việc sinh hoạt điều độ chính là cách dưỡng khí huyết, ổn định tỳ vị, giúp dạ dày có cơ hội hồi phục tự nhiên và tránh tái phát xuất huyết.

3. Vận động và tâm lý – điều hòa khí huyết, ổn định tiêu hóa

Vận động nhẹ nhàng là yếu tố quan trọng giúp khí huyết lưu thông, giảm ứ trệ vùng vị quản. Những bài tập như đi bộ, khí công, yoga, thiền có tác dụng kích thích tiêu hóa, giảm stress và điều hòa hệ thần kinh thực vật – yếu tố kiểm soát hoạt động tiết acid của dạ dày.

Nghiên cứu hiện đại cũng chỉ ra rằng, khi người bệnh duy trì trạng thái tâm lý tích cực, cơ thể tiết ít cortisol (hormone căng thẳng), từ đó giảm nguy cơ loét và chảy máu dạ dày. Bà con nên dành ít nhất 20–30 phút mỗi ngày cho hoạt động vận động và hít thở sâu, đặc biệt là vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát.

Trong Đông y, tâm lý ổn định đồng nghĩa với “Can khí thư thái, Vị khí điều hòa”. Khi tâm trí an định, can không uất, vị không nghịch, Tỳ được nuôi dưỡng, huyết mạch vận hành thông suốt. Đó chính là nền tảng để duy trì sức khỏe dạ dày bền vững.

Lời gửi gắm từ Bác sĩ Tuyết Lan

Bà con thân mến, xuất huyết dạ dày là căn bệnh có thể kiểm soát nếu phát hiện sớm và điều trị đúng hướng. Dù y học hiện đại mang lại hiệu quả cấp cứu nhanh chóng, nhưng để duy trì kết quả lâu dài, Đông y với triết lý “trị gốc – dưỡng thân” vẫn là nền tảng giúp cơ thể hồi phục toàn diện.

Tôi luôn mong rằng mỗi người bệnh sau khi điều trị xong sẽ hiểu rằng, chăm sóc bản thân không chỉ là dùng thuốc, mà còn là cách ăn, cách sống và cách nghĩ. Dạ dày khỏe mạnh phản ánh một lối sống cân bằng, biết lắng nghe cơ thể và biết chăm chút cho chính mình.

Nếu bà con đang gặp vấn đề dạ dày hoặc muốn được tư vấn riêng theo thể trạng, hãy gọi cho tôi qua số 0904.778.682. Tôi luôn sẵn lòng lắng nghe và cùng bà con tìm ra hướng chăm sóc hiệu quả nhất bằng y học cổ truyền kết hợp hiện đại.