Ung thư dạ dày – Khi “kẻ thù thầm lặng” ẩn mình trong dạ dày người Việt

Bà con thân mến, suốt hơn bốn mươi năm hành nghề, tôi từng gặp không ít bệnh nhân đến khám khi những cơn đau âm ỉ vùng thượng vị kéo dài đã trở thành khối u ác tính trong dạ dày. Ung thư dạ dày là một trong những bệnh ung thư phổ biến nhất tại Việt Nam, đặc biệt ở lứa tuổi trung niên và cao tuổi. Theo thống kê của ngành y tế, mỗi năm có hàng chục nghìn ca mắc mới, và phần lớn phát hiện khi bệnh đã tiến triển, khiến việc điều trị trở nên khó khăn hơn nhiều.

Theo Tây y, ung thư dạ dày là tình trạng các tế bào trong lớp niêm mạc dạ dày phát triển bất thường, mất kiểm soát, tạo thành khối u ác tính có khả năng xâm lấn và di căn sang các cơ quan khác. Còn theo quan niệm của Đông y, bệnh này thuộc phạm vi “vị quản thống”, “tích tụ” hay “huyết ứ”, hình thành do tỳ vị hư yếu, khí trệ lâu ngày, đàm thấp và tà độc ứ đọng khiến khí huyết không thông, sinh ra khối kết trong vùng vị quản.

Thực tế, nhịp sống hiện đại với thói quen ăn uống nhanh, dùng nhiều rượu bia, thức ăn chế biến sẵn và stress kéo dài đang khiến tỷ lệ mắc ung thư dạ dày ở nước ta tăng rõ rệt, kể cả ở người trẻ. Điều đáng lo là bệnh tiến triển âm thầm, dễ nhầm với viêm dạ dày thông thường, khiến nhiều người chỉ phát hiện khi đã muộn.

Triệu chứng

Ở giai đoạn đầu, các triệu chứng ung thư dạ dày rất mờ nhạt. Bà con có thể thấy đầy hơi, chướng bụng, ợ chua, chán ăn hoặc đau âm ỉ vùng thượng vị. Cảm giác này dễ khiến người bệnh chủ quan, nghĩ rằng chỉ là rối loạn tiêu hóa hoặc viêm dạ dày nhẹ.

Khi bệnh tiến triển, người bệnh thường thấy đau nhiều hơn, cảm giác ăn nhanh no, buồn nôn, sụt cân rõ rệt và cơ thể mệt mỏi. Một số người bắt đầu có biểu hiện chảy máu dạ dày, đi ngoài phân đen, hơi thở có mùi khó chịu, ăn uống kém. Lúc này, tình trạng tổn thương niêm mạc đã sâu, có thể lan sang các lớp cơ của dạ dày.

Đến giai đoạn muộn, các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn: đau dữ dội, nôn ra máu, sụt cân nhanh, da xanh xao, đôi khi sờ thấy khối u vùng thượng vị hoặc hạch to ở cổ. Người bệnh có thể xuất hiện vàng da, cổ trướng, phù chi hoặc mệt kiệt sức do di căn gan, phổi, xương. Đây là giai đoạn bệnh tiến xa, việc điều trị chủ yếu nhằm kiểm soát triệu chứng và nâng đỡ thể trạng.

Nếu bà con gặp những dấu hiệu như đau bụng kéo dài không rõ nguyên nhân, sụt cân nhanh, nôn ra máu hay đi ngoài phân đen, đừng chần chừ. Hãy Khám và chữa bệnh Y học cổ truyền để được thăm khám và xác định chính xác nguyên nhân. Trường hợp cần tư vấn trực tiếp, bà con có thể gọi 0904.778.682, tôi sẽ hỗ trợ tận tình.

Nỗi lo & Biến chứng

Ung thư dạ dày không chỉ đe dọa tính mạng mà còn ảnh hưởng nặng nề đến chất lượng sống của người bệnh. Nỗi lo lớn nhất là bệnh thường được phát hiện muộn, khi khối u đã lan rộng, gây đau đớn và khó điều trị.

Biến chứng thường gặp gồm xuất huyết tiêu hóa, thủng dạ dày, tắc nghẽn đường tiêu hóa, thậm chí di căn đến gan, phổi, xương hoặc hạch bạch huyết. Khi đó, người bệnh có thể suy kiệt, thiếu máu, chán ăn, mất ngủ, cơ thể mệt mỏi kéo dài. Không ít người còn rơi vào khủng hoảng tinh thần, lo lắng, sợ hãi và trầm cảm, khiến quá trình điều trị thêm phần nặng nề.

Chính vì vậy, việc nhận biết sớm các dấu hiệu cảnh báo và thăm khám định kỳ có vai trò vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe dạ dày và cả mạng sống của chính mình.

Nguyên nhân và cơ chế hình thành ung thư dạ dày

Ung thư dạ dày là kết quả của quá trình tổn thương niêm mạc mạn tính, tích tụ dần qua nhiều năm. Theo Tây y, nguyên nhân chủ yếu là sự biến đổi gen trong các tế bào lót niêm mạc dạ dày, khiến chúng phát triển bất thường, không chịu sự kiểm soát của cơ thể. Yếu tố được xác định rõ ràng nhất là nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori – loại vi khuẩn sống dai trong môi trường acid của dạ dày, gây viêm loét kéo dài và làm tăng nguy cơ chuyển dạng ác tính. Ngoài ra, chế độ ăn nhiều muối, thực phẩm hun khói, đồ nướng cháy, nitrosamine trong thịt chế biến, thói quen hút thuốc, uống rượu bia, hay làm việc căng thẳng, thiếu ngủ… đều là tác nhân góp phần hình thành bệnh.

Một số trường hợp ung thư dạ dày có yếu tố di truyền, đặc biệt ở người có người thân bậc một từng mắc bệnh. Ngoài ra, các bệnh lý mạn tính như viêm teo niêm mạc dạ dày, thiếu máu ác tính, polyp dạ dày, hay sau phẫu thuật cắt dạ dày lâu năm cũng được coi là nhóm nguy cơ cao.

Theo Đông y, dạ dày (vị) là cơ quan chủ nạp và tiêu hóa thức ăn, có mối quan hệ mật thiết với tỳ, can và thận. Khi tỳ vị suy yếu do ăn uống thất thường, lao lực, căng thẳng kéo dài, khí huyết ứ trệ, đàm thấp ngưng tụ sẽ sinh ra “tích tụ”, “trưng hà”, tức khối u trong ổ bụng. Những yếu tố ngoại tà như hàn thấp, nhiệt độc xâm nhập hoặc khí uất do tình chí không điều hòa càng khiến bệnh phát triển nhanh hơn.

Cơ chế sinh bệnh theo Đông y thường quy về ba gốc chính:

1. Tỳ vị hư nhược khiến thức ăn không được tiêu hóa, sinh đàm thấp và khí trệ.

2. Can khí uất kết làm khí huyết đình trệ, tích tụ lâu ngày sinh ra kết hạch.

3. Chính khí suy – tức sức đề kháng yếu – khiến tà độc dễ xâm nhập và lan rộng.

Từ góc nhìn kết hợp, có thể hiểu rằng chính sự mất cân bằng giữa khả năng bảo vệ của cơ thể và tác nhân gây hại lâu dài dẫn đến sự xuất hiện và tiến triển của ung thư dạ dày.

Phương pháp điều trị hiện nay

Điều trị theo Tây y – can thiệp trực tiếp vào khối u

Trong Tây y, điều trị ung thư dạ dày phụ thuộc vào giai đoạn phát hiện bệnh. Nếu khối u còn khu trú, phẫu thuật cắt bỏ phần hoặc toàn bộ dạ dày là phương pháp tối ưu, giúp loại bỏ tế bào ung thư và giảm nguy cơ tái phát. Sau phẫu thuật, bệnh nhân thường được hóa trị hoặc xạ trị bổ trợ để tiêu diệt tế bào còn sót lại, ngăn ngừa di căn.

Ở giai đoạn tiến triển hoặc di căn, bác sĩ sẽ chỉ định các liệu pháp toàn thân như hóa trị, điều trị nhắm trúng đích, liệu pháp miễn dịch. Các thuốc nhắm trúng đích (targeted therapy) tác động vào các protein đặc hiệu trên bề mặt tế bào ung thư, giúp giảm tác dụng phụ so với hóa trị truyền thống. Ngoài ra, chăm sóc giảm nhẹ – bao gồm giảm đau, cải thiện ăn uống, nâng đỡ thể trạng – là phần không thể thiếu trong điều trị toàn diện.

Ưu điểm của Tây y là khả năng xử lý trực tiếp khối u, giúp giảm nhanh triệu chứng và kéo dài thời gian sống. Tuy nhiên, hạn chế nằm ở tác dụng phụ sau điều trị: mệt mỏi, buồn nôn, rụng tóc, giảm miễn dịch, tổn thương gan thận và rối loạn tiêu hóa kéo dài. Những biến chứng này thường khiến bệnh nhân suy kiệt, ảnh hưởng tới quá trình hồi phục lâu dài.

Điều trị theo Đông y – điều hòa tạng phủ, phục hồi chính khí

Theo quan điểm của Đông y, muốn điều trị bệnh mạn tính nói chung và ung thư dạ dày nói riêng cần chú trọng song song giữa công và bổ: vừa tiêu trừ tà độc (tiêu u, tiêu viêm, hành khí hoạt huyết), vừa kiện tỳ vị, dưỡng khí huyết, bồi bổ chính khí để cơ thể có khả năng tự phục hồi. Phép trị chủ yếu là “công – bổ kiêm trị”, lấy tỳ vị làm gốc, điều hòa can khí, tiêu ứ tán kết và hỗ trợ chuyển hóa tốt hơn sau các đợt điều trị Tây y.

Các liệu pháp Đông y hiện nay được ứng dụng linh hoạt: thuốc thang uống theo từng thể bệnh, châm cứu giảm đau vùng thượng vị, xoa bóp bấm huyệt để cải thiện tiêu hóa, kết hợp khí công dưỡng sinh giúp tăng cường tuần hoàn và nâng sức đề kháng. Bệnh nhân sau phẫu thuật, hóa trị hoặc xạ trị nếu được dùng thêm thuốc Đông y đúng cách thường hồi phục nhanh hơn, ăn ngủ tốt, giảm mệt mỏi và hạn chế tái phát.

Chăm sóc và phòng ngừa ung thư dạ dày

Trong quá trình đồng hành cùng bệnh nhân ung thư dạ dày, tôi nhận ra rằng, ngoài phác đồ điều trị y khoa, yếu tố chăm sóc, ăn uống và tinh thần giữ vai trò vô cùng quan trọng. Khi tỳ vị được nuôi dưỡng tốt, chính khí vững vàng, cơ thể có khả năng tự điều hòa, chống lại sự phát triển của tế bào bất thường. Vì vậy, bà con cần đặc biệt lưu ý đến ba trụ cột chính: ăn uống, sinh hoạt và vận động – tâm lý.

Ăn uống: Nuôi dưỡng vị khí, giảm gánh nặng cho dạ dày

Với người từng mắc hoặc đang điều trị ung thư dạ dày, chế độ ăn nên đơn giản, thanh đạm và dễ tiêu hóa. Bà con nên ưu tiên nhóm thực phẩm sau:

• Nhóm ngũ cốc và tinh bột nhẹ: cháo gạo lứt, yến mạch, khoai lang – vừa dễ tiêu, vừa bổ tỳ vị.

• Rau xanh và trái cây tươi: đặc biệt là các loại giàu chất chống oxy hóa như súp lơ, cà rốt, bí đỏ, cam, táo, nho tím – giúp trung hòa gốc tự do, giảm tổn thương tế bào.

• Thực phẩm chứa hoạt chất hỗ trợ chống ung thư: nghệ (curcumin), tỏi, gừng, trà xanh, cá biển giàu Omega-3 giúp chống viêm và cải thiện miễn dịch.

• Thức ăn mềm, nấu chín kỹ, ăn chậm và chia nhỏ bữa: để giảm kích thích lên niêm mạc dạ dày và hạn chế cảm giác đầy bụng, buồn nôn.

Trong Đông y, nghệ vàng được xem là vị thuốc hành khí, phá ứ, tiêu tích, trong khi gừng tươi ôn trung, tán hàn, giúp ấm vị và giảm buồn nôn. Bà con có thể dùng một lát gừng nhỏ pha nước ấm uống sau bữa ăn để kích thích tiêu hóa nhẹ nhàng.

Ngược lại, cần tránh các nhóm thực phẩm: đồ nướng, chiên giòn, cay nóng, rượu bia, cà phê đặc, nước ngọt có gas và thực phẩm muối chua lâu ngày. Những món này không chỉ làm tổn thương niêm mạc mà còn thúc đẩy hình thành chất nitrosamine – yếu tố nguy cơ gây ung thư.

Sinh hoạt: Duy trì nếp sống điều độ, ổn định tiêu hóa

Tỳ vị vốn “ưa ấm, ghét lạnh”, vì vậy bà con nên ăn uống, ngủ nghỉ đúng giờ, tránh bỏ bữa, không ăn khuya và hạn chế thức ăn nguội lạnh. Giấc ngủ sâu giúp cơ thể điều hòa nội tiết, phục hồi chức năng tiêu hóa, đặc biệt ở người đang điều trị hóa trị hay xạ trị.

Tránh căng thẳng kéo dài, bởi trong Đông y, “Can khí uất thì Vị khí nghịch”. Mỗi khi tâm lý bị dồn nén, gan mất điều đạt, khí trệ kéo theo dạ dày co bóp bất thường, gây đau, chướng, buồn nôn. Việc duy trì tinh thần lạc quan, tránh suy nghĩ tiêu cực chính là cách giữ cho tạng phủ được thông suốt.

Vận động và tâm lý: Tăng cường chính khí, giữ tâm an

Tôi thường khuyên bệnh nhân sau điều trị nên duy trì vận động nhẹ mỗi ngày như đi bộ, tập thở, khí công hoặc yoga. Các bài tập này không chỉ giúp tăng tuần hoàn máu, cải thiện hấp thu dinh dưỡng mà còn kích thích nhu động ruột, giảm chướng hơi và giữ tinh thần minh mẫn.

Về tâm lý, hãy coi bệnh như một phần thử thách của cuộc sống, không phải dấu chấm hết. Khi tâm an, khí thuận, cơ thể sẽ tiết ra nhiều hormone tích cực giúp tăng cường miễn dịch, làm giảm phản ứng viêm và nâng cao hiệu quả điều trị. Bà con có thể chia sẻ cảm xúc với người thân hoặc tham gia các nhóm hỗ trợ tinh thần để tìm thấy sự đồng cảm và niềm tin sống.

Lời gửi gắm

Ung thư dạ dày không phải là dấu chấm hết, mà là lời nhắc nhở cơ thể cần được chăm sóc đúng cách và toàn diện hơn. Dù y học hiện đại ngày càng tiến bộ, nhưng giá trị của Đông y trong việc phục hồi tỳ vị, dưỡng khí huyết và ổn định cơ thể vẫn vô cùng quan trọng.

Tôi luôn tin rằng, khi bà con biết lắng nghe cơ thể, ăn uống điều độ, giữ tâm an lạc và kết hợp đúng phương pháp điều trị, thì dù hành trình có gian nan, ta vẫn có thể sống khỏe, sống vui và bình an cùng gia đình.