Thoát vị đĩa đệm: Dấu hiệu nhận biết sớm và những cảnh báo quan trọng

Bà con thân mến, trong suốt nhiều năm thăm khám, tôi gặp rất nhiều người âm thầm chịu đựng những cơn đau lưng, đau cổ kéo dài mà không biết rằng đó có thể là biểu hiện của thoát vị đĩa đệm. Ở góc nhìn Tây y, bệnh là tình trạng nhân nhầy của đĩa đệm lệch ra khỏi vị trí bình thường và chèn ép lên rễ thần kinh. Còn trong Y học cổ truyền, thoát vị đĩa đệm được xếp vào phạm vi chứng tý, khi phong – hàn – thấp làm bế tắc khí huyết khiến vùng lưng, cổ trở nên đau mỏi, vận động kém linh hoạt.

Thực tế tại Việt Nam, bệnh ngày càng trẻ hóa. Không chỉ người lao động nặng mà cả nhân viên văn phòng, người ngồi nhiều, ít vận động cũng dễ mắc phải. Tôi vẫn nói với bà con rằng, một cột sống khỏe là nền tảng cho mọi vận động. Vì vậy, việc hiểu sớm về bệnh là rất quan trọng để tránh những hậu quả không đáng có sau này.

Triệu chứng

Ở giai đoạn nhẹ, bà con thường cảm nhận sự đau âm ỉ vùng cổ hoặc thắt lưng, nhất là sau khi đứng hoặc ngồi lâu. Thỉnh thoảng có cảm giác căng cứng dọc hai bên cột sống hoặc tê thoáng qua ở đầu ngón tay, ngón chân. Nhiều người dễ bỏ qua vì nghĩ chỉ do mỏi cơ thông thường.

Khi bệnh chuyển sang mức độ trung bình, cơn đau bắt đầu lan theo đường đi của dây thần kinh. Thoát vị cột sống cổ có thể gây đau lan xuống vai, cánh tay và bàn tay; còn thoát vị thắt lưng lại gây đau từ lưng xuống mông, mặt sau đùi tới bắp chân. Kèm theo đó là cảm giác cứng lưng buổi sáng, khó cúi, khó xoay trở, vận động cũng hạn chế hơn trước.

Ở mức độ nặng, cơn đau trở nên dữ dội, nhiều người mô tả như điện giật chạy dọc từ lưng xuống chân hoặc từ cổ xuống cánh tay. Tê bì rõ rệt, yếu cơ, đi lại khó khăn, thậm chí mất thăng bằng. Nếu xuất hiện tình trạng rối loạn đại tiểu tiện hoặc mất cảm giác vùng yên ngựa, đây là dấu hiệu nguy hiểm cần được can thiệp cấp cứu.

Nếu bà con muốn được tôi thăm khám và xây dựng phác đồ trị liệu phù hợp với tình trạng hiện tại, có thể liên hệ qua số 0904.778.682 hoặc đến Khám và chữa bệnh Y học cổ truyền để được tư vấn và điều trị trực tiếp.

Nỗi lo và biến chứng

Nhiều bà con chia sẻ với tôi nỗi lo lớn nhất không chỉ là cơn đau mà là sự tái phát kéo dài, khiến công việc sinh hoạt bị gián đoạn. Nếu không được kiểm soát đúng, thoát vị đĩa đệm có thể gây yếu liệt chi, rối loạn cảm giác, teo cơ và giảm khả năng vận động lâu dài. Một số trường hợp nặng có thể dẫn đến hội chứng đuôi ngựa – biến chứng nguy hiểm của vùng thắt lưng.

Dưới góc nhìn Y học cổ truyền, tình trạng đau kéo dài khiến khí huyết ngày càng ứ trệ, can thận suy hư, làm bệnh dễ chuyển thành mạn tính và khó phục hồi. Vì vậy, việc nhận biết sớm và điều trị đúng cách luôn là yếu tố quyết định giúp bà con tránh những hậu quả không mong muốn.

Nguyên nhân và cơ chế hình thành thoát vị đĩa đệm

Bà con thân mến, để hiểu đúng bản chất của thoát vị đĩa đệm, chúng ta cần nhìn nhận song song theo cả Y học hiện đại và Y học cổ truyền. Mỗi hệ thống lý luận tiếp cận khác nhau nhưng đều gặp nhau ở điểm: cột sống suy yếu và các yếu tố cơ học – sinh học tác động lâu ngày sẽ dẫn đến tổn thương đĩa đệm.

Theo Y học hiện đại, thoát vị đĩa đệm xuất phát từ tình trạng thoái hóa khiến bao xơ yếu dần, nhân nhầy bên trong dễ bị đẩy lệch ra ngoài. Những yếu tố làm tăng nguy cơ gồm lao động nặng, bê vác sai tư thế, chấn thương cột sống, thừa cân tạo áp lực lên cột sống và thói quen ngồi lâu – ít vận động. Khi nhân nhầy thoát ra, chúng chèn ép rễ thần kinh hoặc ống sống, gây đau lan, tê bì và yếu cơ.

Dưới góc nhìn Y học cổ truyền, các yếu tố phong – hàn – thấp dễ xâm nhập vào kinh lạc, khiến khí huyết bị bế tắc. Khi khí huyết không lưu thông, vùng lưng – cổ trở nên đau mỏi, vận động kém linh hoạt. Đồng thời, can chủ cân, thận chủ cốt; khi can thận suy yếu, gân cốt không được nuôi dưỡng đầy đủ, đĩa đệm và khớp dễ bị tổn thương hơn. Tỳ khí kém cũng góp phần làm trì trệ, sinh thấp ứ quanh vùng cột sống.

Phương pháp điều trị

Điều trị theo Y học hiện đại

Trong thực hành lâm sàng, các phương pháp Tây y được sử dụng theo từng giai đoạn bệnh với mục tiêu giảm đau, giảm viêm và phục hồi chức năng vận động. Ở mức độ nhẹ đến trung bình, bệnh nhân thường được chỉ định các nhóm thuốc giảm đau, giãn cơ hoặc hỗ trợ chống viêm để kiểm soát triệu chứng. Các kỹ thuật vật lý trị liệu như kéo giãn cột sống, nhiệt trị liệu, điện xung và sóng xung kích giúp thư giãn cơ, giảm chèn ép và cải thiện tầm vận động.

Trong những trường hợp nặng hoặc khi bảo tồn không còn hiệu quả, các kỹ thuật can thiệp như tiêm ngoài màng cứng, tiêm giảm đau thần kinh có thể được cân nhắc. Phẫu thuật chỉ đặt ra khi xuất hiện yếu liệt rõ rệt, rối loạn cảm giác nghiêm trọng hoặc hội chứng đuôi ngựa.

Nhìn một cách khách quan, Tây y mang lại hiệu quả giảm triệu chứng nhanh và phù hợp với các trường hợp cấp tính. Tuy nhiên, nhược điểm là nguy cơ tái phát cao nếu không kiểm soát được yếu tố cơ học – lối sống; đồng thời một số thuốc giảm đau – chống viêm có thể gây tác dụng phụ khi sử dụng dài ngày.

Điều trị theo Y học cổ truyền

Theo kinh nghiệm của tôi, YHCT tiếp cận thoát vị đĩa đệm theo hướng điều hòa toàn bộ cơ thể, tập trung vào thông kinh hoạt lạc, giảm chèn ép và cải thiện chức năng gân cốt. Các phương pháp thường sử dụng gồm châm cứu, cứu ngải, xoa bóp – bấm huyệt, cấy chỉ, giác hơi và trị liệu kéo giãn theo nguyên lý Đông y.

Châm cứu giúp điều hòa khí huyết, làm giãn các cơ co cứng và hỗ trợ giảm đau rất hiệu quả. Xoa bóp – bấm huyệt tác động trực tiếp lên hệ cơ – cân – khớp, giúp cột sống mềm dẻo trở lại. Cứu ngải hỗ trợ tán hàn, trừ thấp, làm ấm kinh lạc, đặc biệt hữu ích trong đau mỏi mạn tính. Các phép trị liệu kết hợp giúp giải phóng chèn ép tự nhiên, tăng tuần hoàn tại vùng tổn thương và hỗ trợ phục hồi thần kinh.

Chăm sóc và phòng ngừa thoát vị đĩa đệm

Bà con thân mến, quá trình điều trị thoát vị đĩa đệm không chỉ dựa vào thuốc hay các phương pháp can thiệp, mà còn đòi hỏi sự chủ động trong chăm sóc hằng ngày. Tôi vẫn nhắc bà con rằng, cột sống rất “biết ơn” những thay đổi nhỏ nhưng đều đặn, vì chúng giúp giảm tải, bảo vệ đĩa đệm và hỗ trợ phục hồi một cách bền vững.

Chế độ ăn uống hỗ trợ cột sống

Trong ăn uống, bà con nên ưu tiên các thực phẩm có tính chống viêm tự nhiên như cá biển giàu omega-3, rau xanh đậm, trái cây tươi và các loại hạt. Những dưỡng chất này giúp giảm phản ứng viêm quanh rễ thần kinh và hỗ trợ nuôi dưỡng mô liên kết. Bổ sung canxi, magie và vitamin D cũng rất quan trọng để duy trì độ chắc khỏe của xương và giảm nguy cơ thoái hóa sớm.

Bà con nên hạn chế những nhóm thực phẩm làm tăng phản ứng viêm như đồ chiên rán, nhiều đường, thịt chế biến sẵn và rượu bia. Những loại này dễ gây giữ nước, tăng áp lực lên mô mềm quanh cột sống và làm triệu chứng nặng hơn.

Sinh hoạt đúng cách để giảm áp lực lên cột sống

Thói quen sinh hoạt có ảnh hưởng trực tiếp đến lưng và cổ. Bà con nên tránh bê vác vật nặng, đặc biệt là những động tác cúi gập và xoay người đột ngột. Khi làm việc cần duy trì tư thế trung tính của cột sống, lưng thẳng – vai thả lỏng, ghế ngồi có hỗ trợ thắt lưng. Việc đứng hoặc ngồi quá lâu đều không có lợi, vì vậy hãy thay đổi tư thế sau mỗi 30–45 phút.

Khi ngủ, bà con nên chọn nệm độ cứng vừa phải và gối thấp để giữ đường cong sinh lý tự nhiên của cột sống. Những điều chỉnh nhỏ này giúp lưng được thư giãn và giảm tình trạng đau cứng buổi sáng.

Vận động và ổn định tâm lý

Vận động đúng cách là chìa khóa quan trọng trong phòng và hỗ trợ điều trị thoát vị đĩa đệm. Các bài tập nhẹ nhàng như kéo giãn cơ lưng – cơ hông, tập cơ trung tâm (core) và các bài tập dưỡng sinh có tác dụng tăng độ vững cột sống, giảm áp lực lên đĩa đệm. Tập đều đặn mỗi ngày sẽ cho hiệu quả tốt hơn rất nhiều so với tập nặng nhưng không duy trì được.

Yếu tố tâm lý cũng đóng vai trò lớn. Căng thẳng kéo dài khiến cơ cạnh sống co cứng, làm cơn đau trầm trọng hơn. Vì vậy, bà con nên duy trì tinh thần thoải mái, nghỉ ngơi hợp lý, kết hợp hít thở sâu hoặc thiền nhẹ để hỗ trợ quá trình hồi phục.

Thoát vị đĩa đệm là bệnh lý mạn tính nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát tốt nếu bà con hiểu đúng và chăm sóc đều đặn mỗi ngày. Tôi luôn mong bà con lắng nghe cơ thể mình, chú ý khi có dấu hiệu bất thường và duy trì những thói quen tốt cho cột sống. Một chút kiên trì hôm nay sẽ giúp bà con giữ được sự dẻo dai và khỏe mạnh lâu dài.