Bệnh Vảy Nến – Khi làn da “nói thay” sức khỏe toàn thân

Bà con thân mến, trong nhiều năm làm nghề, tôi gặp không ít người đến khám với tâm trạng lo lắng vì những mảng da bong tróc, khô ráp, trắng như sáp nến, ngứa rát kéo dài. Họ tưởng đó chỉ là dị ứng hay chàm đơn thuần, nhưng thực ra, đó chính là dấu hiệu điển hình của bệnh vảy nến – một rối loạn da mạn tính cần được kiểm soát đúng hướng. Dưới góc nhìn của Y học hiện đại, vảy nến là tình trạng tăng sinh tế bào sừng quá mức do rối loạn miễn dịch, khiến da dày lên, bong vảy, dễ viêm và nứt nẻ. Bệnh không lây nhưng lại ảnh hưởng lớn đến thẩm mỹ, tâm lý và chất lượng sống của người mắc.

Còn theo Y học cổ truyền, vảy nến thuộc phạm vi chứng Tùng bì tiễn, khởi phát do phong – thấp – nhiệt uất kết dưới da, khiến huyết hành không thông, tân dịch khô táo, sinh ra hiện tượng bong tróc và ngứa rát. Bản chất là sự mất cân bằng trong cơ thể, khi can – tỳ – thận suy yếu, huyết nhiệt nổi lên và phong tà xâm nhập khiến da không được nuôi dưỡng đầy đủ. Vì thế, Đông y luôn quan niệm: muốn trị vảy nến, phải trị từ gốc – điều hòa khí huyết, tạng phủ, ổn định cơ địa lâu dài.

Hiện nay, bệnh vảy nến đang có xu hướng gia tăng tại Việt Nam, không chỉ ở người trưởng thành mà còn ở cả giới trẻ do áp lực công việc, căng thẳng và thói quen sinh hoạt thiếu điều độ. Nhiều trường hợp tự ý bôi thuốc corticoid dẫn đến da mỏng, giãn mạch, phụ thuộc thuốc, khiến bệnh ngày càng phức tạp hơn. Chính vì vậy, việc nhận biết sớm và điều trị đúng hướng là điều mà tôi luôn khuyên bà con nên lưu tâm.

Triệu chứng của bệnh vảy nến

Ở giai đoạn nhẹ, vảy nến thường khởi phát với vài mảng da khô, bong vảy mỏng như phấn trắng, ranh giới rõ, tập trung ở khuỷu tay, đầu gối, da đầu hoặc vùng thắt lưng. Bà con có thể cảm thấy ngứa nhẹ hoặc hơi rát khi cào gãi.

Khi tiến triển sang mức độ trung bình, vùng tổn thương lan rộng hơn, vảy dày cộm, bong liên tục, bên dưới là lớp da đỏ hồng hoặc nứt nhẹ, dễ rớm dịch. Cảm giác ngứa, nóng rát rõ rệt hơn, đặc biệt khi thời tiết hanh khô hoặc dùng sai thuốc bôi.

Đến giai đoạn nặng, tổn thương có thể phủ kín cơ thể, da dày, nứt sâu, chảy máu, kèm theo đau rát dữ dội. Một số người còn bị vảy nến thể khớp, gây sưng đau khớp tay chân, khó vận động. Móng tay, móng chân có thể bị biến dạng, giòn gãy hoặc dày cứng. Đây là dấu hiệu cảnh báo bệnh đang ảnh hưởng sâu đến hệ miễn dịch và cần được thăm khám sớm.

Dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm gồm: da sưng nóng, đau, lan nhanh toàn thân, sốt, rỉ dịch vàng, đau khớp, hoặc có biểu hiện nhiễm trùng. Khi đó, bà con tuyệt đối không tự điều trị tại nhà, mà nên đến cơ sở Khám và chữa bệnh Y học cổ truyền để được chẩn đoán và hướng dẫn phù hợp.

Trong trường hợp bà con cần được tư vấn trực tiếp, có thể liên hệ qua số 0904.778.682 để tôi lắng nghe và chia sẻ cụ thể hơn về hướng chăm sóc da an toàn cho từng thể bệnh.

Nỗi lo và biến chứng của bệnh vảy nến

Không chỉ dừng lại ở tổn thương ngoài da, vảy nến còn là “bóng đè tâm lý” khiến nhiều người tự ti, mất ngủ, trầm cảm, hoặc né tránh giao tiếp xã hội. Bệnh kéo dài không kiểm soát có thể gây viêm khớp vảy nến, làm biến dạng khớp, hạn chế vận động. Ngoài ra, tình trạng viêm mạn tính trong cơ thể còn làm tăng nguy cơ rối loạn chuyển hóa, tim mạch, tiểu đường. Vì vậy, bà con cần hiểu rằng, vảy nến không chỉ là bệnh da liễu đơn thuần mà là dấu hiệu cảnh báo của sự mất cân bằng miễn dịch toàn thân – điều mà Đông y gọi là “tạng phủ mất điều hòa, huyết nhiệt sinh phong”.

Nguyên nhân và cơ chế hình thành bệnh vảy nến

Từ góc nhìn của Y học hiện đại, vảy nến là một bệnh viêm da mạn tính có liên quan đến rối loạn của hệ miễn dịch. Bình thường, chu kỳ tái tạo tế bào sừng của da diễn ra trong khoảng 28–30 ngày. Ở người bị vảy nến, chu kỳ này rút ngắn chỉ còn khoảng 3–5 ngày, khiến tế bào chưa kịp trưởng thành đã trồi lên bề mặt da, tạo nên lớp vảy dày, bong tróc. Sự kích hoạt quá mức của tế bào lympho T và các cytokine viêm (như TNF-α, IL-17, IL-23) đóng vai trò trung tâm trong quá trình này. Bệnh thường khởi phát khi có yếu tố kích thích như căng thẳng kéo dài, nhiễm khuẩn, chấn thương da, rối loạn nội tiết, hoặc lạm dụng thuốc ức chế miễn dịch.

Bên cạnh yếu tố miễn dịch, yếu tố di truyền cũng góp phần quan trọng: nếu trong gia đình có người mắc vảy nến, nguy cơ bị bệnh cao hơn người bình thường. Ngoài ra, khí hậu khô lạnh, hút thuốc lá, uống rượu bia, thiếu vitamin D hay rối loạn chuyển hóa lipid cũng được xem là những “mồi lửa” khiến bệnh dễ bùng phát và tiến triển nặng hơn.

Ở góc độ Y học cổ truyền, vảy nến được xếp vào nhóm chứng Tùng bì tiễn hay Bạch tất tiễn. Nguyên nhân chủ yếu là do phong tà, thấp tà và nhiệt độc xâm nhập vào cơ thể, kết hợp với huyết nhiệt bên trong sinh ra hiện tượng “huyết táo, phong thắng”, khiến da khô, sần sùi, ngứa rát, bong tróc. Người có cơ địa huyết hư, can uất, tỳ hư thường dễ mắc và tái phát hơn, vì chính khí suy yếu, tân dịch hao tổn, khiến phong – huyết không được điều hòa. Nói cách khác, bệnh xuất phát từ sự mất cân bằng nội tại giữa âm – dương, khí – huyết, tạng – phủ, chứ không chỉ nằm trên bề mặt da như bà con vẫn nghĩ.

Phương pháp điều trị bệnh vảy nến hiện nay

Điều trị theo Y học hiện đại

Trong Tây y, mục tiêu điều trị là giảm viêm, làm chậm quá trình tăng sinh tế bào sừng và kiểm soát triệu chứng. Các hướng điều trị phổ biến gồm:

• Thuốc bôi tại chỗ: Như corticoid, dẫn xuất vitamin D3, acid salicylic, hoặc chất ức chế calcineurin. Nhóm thuốc này giúp giảm nhanh đỏ, ngứa, bong vảy, nhưng không nên lạm dụng vì dễ gây teo da, giãn mạch, mỏng da hoặc nhờn thuốc.
• Thuốc toàn thân: Bao gồm methotrexat, cyclosporin, acitretin – có tác dụng ức chế miễn dịch và kiểm soát bệnh lan rộng. Tuy nhiên, nhóm này có thể ảnh hưởng đến gan, thận, máu và cần được theo dõi chặt chẽ.
• Liệu pháp quang trị liệu: Chiếu tia cực tím UVB hoặc PUVA giúp giảm tăng sinh tế bào da, đặc biệt hiệu quả với thể vảy nến lan rộng. Phương pháp này cần thực hiện đúng quy trình, tránh bỏng da hoặc lão hóa sớm.
• Thuốc sinh học: Là thế hệ mới, tác động vào các cytokine gây viêm (như IL-17, IL-23). Dù hiệu quả cao, song chi phí đắt và phải sử dụng lâu dài, ngưng thuốc dễ tái phát.

Ưu điểm: Hiệu quả nhanh, làm dịu triệu chứng trong thời gian ngắn, phù hợp giai đoạn cấp tính. Hạn chế: Không xử lý được căn nguyên rối loạn miễn dịch, dễ tái phát khi ngừng thuốc, có thể gây tác dụng phụ nếu dùng kéo dài, nhất là trên gan, thận và da.

Điều trị theo Y học cổ truyền

Khác với Tây y, Đông y không chỉ tập trung vào phần ngọn là triệu chứng ngoài da mà chú trọng đến phần gốc – điều hòa tạng phủ, thanh nhiệt giải độc, dưỡng huyết nhuận bì. Nguyên tắc trị liệu dựa trên cơ chế “Nội ẩm – Ngoại đồ”: vừa uống trong để thanh nhiệt, khu phong, lương huyết; vừa bôi, ngâm ngoài để giảm viêm, tiêu ngứa, phục hồi tổn thương da.

Ở giai đoạn đầu, thuốc uống có tác dụng “thanh nhiệt, giải độc, lương huyết, hoạt huyết”. Khi bệnh giảm, bài thuốc được gia giảm theo hướng “dưỡng huyết, phục tỳ, cố biểu”, giúp ổn định cơ địa và phòng tái phát. Đồng thời, các vị thuốc bôi, ngâm rửa có công năng sát khuẩn, tiêu viêm, dưỡng da, thúc đẩy tái tạo biểu bì.

Y học cổ truyền xem vảy nến là bệnh mạn tính cần kiên trì. Việc điều trị đòi hỏi kết hợp đồng bộ giữa thuốc uống, thuốc bôi, chế độ ăn uống, sinh hoạt và tinh thần ổn định. Khi cơ thể được thanh lọc, khí huyết điều hòa, da sẽ tự hồi phục và duy trì ổn định lâu dài.

Chăm sóc và phòng ngừa bệnh vảy nến

Vảy nến là bệnh mạn tính, vì vậy bên cạnh điều trị bằng thuốc, việc chăm sóc và phòng ngừa tái phát đóng vai trò vô cùng quan trọng. Nhiều bà con sau khi da đã lành thường chủ quan, ngưng điều trị đột ngột hoặc không duy trì chế độ sinh hoạt hợp lý khiến bệnh quay trở lại. Trong kinh nghiệm lâm sàng của tôi, những người kiên trì điều chỉnh ăn uống, lối sống và tinh thần thường có kết quả ổn định lâu dài, da khỏe mạnh hơn hẳn.

1. Chế độ ăn uống – thanh dưỡng cơ thể, giảm viêm

Từ góc nhìn Y học hiện đại, chế độ dinh dưỡng ảnh hưởng trực tiếp đến phản ứng viêm của cơ thể. Một thực đơn giàu chất chống oxy hóa, vitamin D, omega-3, kẽm và selenium sẽ giúp giảm hoạt tính của các cytokine gây viêm, nhờ đó làm dịu triệu chứng vảy nến.

Thực phẩm nên bổ sung: cá béo (cá hồi, cá thu, cá trích), rau xanh đậm (cải bó xôi, bông cải xanh), trái cây nhiều vitamin C (cam, bưởi, kiwi), các loại hạt, dầu ô liu, gạo lứt, yến mạch. Ngoài ra, nên uống đủ nước để duy trì độ ẩm cho da, giúp bài tiết độc tố qua thận dễ dàng hơn.

Thực phẩm nên hạn chế: thịt đỏ, đồ chiên rán, rượu bia, nước ngọt có gas, sữa béo và thực phẩm chế biến sẵn. Các món cay nóng, gia vị mạnh (ớt, tiêu, tỏi sống) cũng cần tiết chế vì dễ làm tăng nhiệt độc trong cơ thể, kích phát đợt bùng phát mới.

Dưới góc nhìn Đông y, người bị vảy nến nên ăn thanh đạm, tránh thực phẩm “tân ôn, cay nhiệt” như thịt chó, thịt dê, đồ nếp. Nên ưu tiên nhóm thực phẩm có tính “thanh lương giải độc” như canh rau má, đậu xanh, bí đao, sắn dây, nước atiso. Đây không chỉ là dinh dưỡng mà còn là “dược thiện” giúp thanh nhiệt, dưỡng huyết và ổn định cơ địa.

2. Sinh hoạt hằng ngày – chăm da từ những điều nhỏ

Da của người bị vảy nến vốn rất nhạy cảm, dễ kích ứng khi tiếp xúc hóa chất hoặc môi trường khô lạnh. Vì vậy, bà con nên:

• Dưỡng ẩm da mỗi ngày, đặc biệt sau khi tắm hoặc rửa tay. Chọn loại kem dưỡng không hương liệu, không corticoid.
• Không tắm nước quá nóng, không chà xát mạnh bằng xơ bông hoặc bàn chải tắm.
• Mặc quần áo vải cotton mềm, thoáng, tránh len dày hoặc sợi tổng hợp gây bí da.
• Tránh để da khô nứt, vì đây là “cửa ngõ” để vi khuẩn và nấm xâm nhập gây bội nhiễm.
• Hạn chế tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng gắt hoặc hóa chất tẩy rửa. Khi cần, hãy đeo găng tay và bảo hộ da cẩn thận.

Việc duy trì môi trường sống trong lành, tránh ẩm thấp, khói bụi, cũng là cách giúp giảm bớt các tác nhân kích thích bệnh bùng phát. Bà con cũng nên dành thời gian cho làn da “nghỉ ngơi”, ngủ sớm để quá trình tái tạo tế bào được diễn ra hiệu quả hơn.

3. Vận động và cân bằng tâm lý – điều hòa khí huyết, giảm tái phát

Căng thẳng tâm lý là một trong những yếu tố kích hoạt bệnh vảy nến. Khi cơ thể rơi vào trạng thái stress kéo dài, nồng độ cortisol và cytokine viêm tăng cao, khiến da phản ứng mạnh mẽ hơn. Vì vậy, tôi luôn khuyên bà con hãy giữ tinh thần thư thái, tránh lo âu quá mức.

Những hoạt động nhẹ nhàng như đi bộ, đạp xe, thiền, yoga, khí công hay thái cực quyền đều giúp điều hòa khí huyết, lưu thông tân dịch và tăng sức đề kháng tự nhiên. Về mặt Đông y, đây chính là cách “thông kinh hoạt lạc”, giảm phong – giảm ngứa, đồng thời bồi bổ can thận, dưỡng tâm an thần, giúp da khỏe từ bên trong.

Khi có thời gian, bà con nên tập thở sâu, hít thở chậm và đều để kích hoạt hệ thần kinh phó giao cảm, giúp cơ thể thư giãn. Đặc biệt, giấc ngủ đủ 7–8 tiếng mỗi ngày sẽ giúp cân bằng nội tiết, tái tạo tế bào và hạn chế đợt bùng phát mới.

Lời gửi gắm từ tôi

Bà con thân mến, vảy nến tuy là bệnh mạn tính nhưng không có nghĩa là “vô phương”. Nếu biết cách chăm sóc, ăn uống và điều trị đúng hướng, chúng ta hoàn toàn có thể giữ bệnh ổn định và sống khỏe mạnh, tự tin. Cơ thể con người luôn có khả năng tự chữa lành – chỉ cần ta kiên trì, giữ tâm an, sống điều độ và tin vào quá trình phục hồi tự nhiên của chính mình. Tôi luôn tin rằng, mỗi lần da bong đi là một lần cơ thể được thanh lọc, chuẩn bị cho sự tái sinh tốt hơn.

Nếu bà con cần tôi lắng nghe và đồng hành, hãy gọi cho tôi qua số 0904.778.682. Tôi sẽ luôn ở đây để giúp bà con tìm lại sự bình yên cho làn da và cho cả tâm hồn.